Quá liều Vitamin

Uống vitamin là một phần trong thói quen hàng ngày của hàng triệu người trên toàn thế giới. Cùng Nhà thuốc VIAM tìm hiểu về tình trạng quá liều vitamin tại bài viết dưới đây.

Mặc dù hướng dẫn về liều lượng an toàn được liệt kê trên hầu hết các nhãn của các thực phẩm bổ sung, nhưng thông thường, bạn nên dùng nhiều hơn mức khuyến nghị.

Người tiêu dùng bị ảnh hưởng bởi các thông tin sức khỏe nói với họ rằng dùng liều cao một số loại vitamin có thể có lợi cho sức khỏe của họ theo nhiều cách. Tuy nhiên, dùng quá liều một số vitamin có thể nguy hiểm.

Bài viết này xem xét sự an toàn của việc uống vitamin, cũng như các tác dụng phụ và rủi ro tiềm ẩn liên quan đến việc tiêu thụ vitamin liều lượng cao.

Vitamin tan trong chất béo so với tan trong nước

13 loại vitamin đã biết được chia thành 2 loại - vitanin tan trong chất béo và tan trong nước.

Vitamin tan trong nước

Các vitamin tan trong nước dễ dàng được bài tiết ra khỏi cơ thể và không dễ dàng được lưu trữ trong các mô. Có nhiều vitamin tan trong nước hơn là những vitamin tan trong chất béo.

Các vitamin tan trong nước bao gồm vitamin C, cộng với 8 loại vitamin B:

• Vitamin B1 (thiamine)
• Vitamin B2 (riboflavin)
• Vitamin B3 (niaxin)
• Vitamin B5 (axit pantothenic)
• Vitamin B6 (pyridoxin)
• Vitamin B7 (biotin)
• Vitamin B9 (folate)
• Vitamin B12 (cobalamin)

Bởi vì các vitamin tan trong nước không được lưu trữ mà được bài tiết qua nước tiểu nên chúng ít có khả năng gây ra vấn đề ngay cả khi dùng với liều lượng cao. Tuy nhiên, dùng quá liều một số vitamin tan trong nước có thể dẫn đến các tác dụng phụ nguy hiểm tiềm ẩn.

Ví dụ, dùng vitamin B6 liều rất cao có thể dẫn đến tổn thương thần kinh không hồi phục theo thời gian, trong khi dùng một lượng lớn vitamin B3 - thường vượt quá 2 gam mỗi ngày - có thể gây tổn thương gan.

Vitamin tan trong chất béo

Không giống như các vitamin tan trong nước, các vitamin tan trong chất béo không hòa tan trong nước và dễ dàng được lưu trữ trong các mô của cơ thể bạn.

Có bốn loại vitamin tan trong chất béo:

• Vitamin A
• Vitamin D
• Vitamin E
• Vitamin K

Vì các vitamin tan trong chất béo có thể tích tụ trong cơ thể, những chất dinh dưỡng này có nhiều khả năng dẫn đến độc tính hơn so với các vitamin tan trong nước.

Mặc dù hiếm gặp, nhưng uống quá nhiều vitamin A, D hoặc E có thể dẫn đến các tác dụng phụ có hại. Ngoài ra, dùng liều cao vitamin K không tổng hợp dường như tương đối vô hại, đó là lý do tại sao mức hấp thụ tối đa (UL) chưa được thiết lập cho vitamin này.

Mức hấp thụ tối đa được thiết lập để chỉ ra liều lượng tối đa của một chất dinh dưỡng không có khả năng gây hại cho gần như tất cả mọi người trong dân số nói chung.

Nguy cơ tiềm ẩn khi uống quá nhiều vitamin

Khi được tiêu thụ tự nhiên thông qua thực phẩm, những vitamin này không có khả năng gây hại, ngay cả khi tiêu thụ với số lượng lớn.

Tuy nhiên, khi dùng với liều lượng đậm đặc ở dạng bổ sung, bạn rất dễ uống quá nhiều và việc này có thể dẫn đến những kết quả tiêu cực cho sức khỏe.

Tác dụng phụ của việc tiêu thụ quá nhiều vitamin tan trong nước

Khi dùng quá mức, một số vitamin tan trong nước có thể gây ra tác dụng phụ, một số có thể nguy hiểm. Tuy nhiên, tương tự như vitamin K, một số vitamin tan trong nước không có độc tính có thể quan sát được và do đó không xác định được mức hấp thụ tối đa của các vitamin này.

Những vitamin này bao gồm vitamin B1 (thiamine), vitamin B2 (riboflavin), vitamin B5 (axit pantothenic), vitamin B7 (biotin) và vitamin B12 (cobalamin).

Điều quan trọng cần lưu ý là mặc dù những vitamin này không có độc tính có thể quan sát được, nhưng một số trong số chúng có thể tương tác với thuốc và ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm máu. Do đó, nên thận trọng với tất cả các chất bổ sung dinh dưỡng.

Các vitamin tan trong nước sau đây đã thiết lập được mức hấp thụ tối đa, vì chúng có thể gây ra tác dụng phụ bất lợi khi dùng với liều lượng cao:

• Vitamin C. Mặc dù vitamin C có độc tính tương đối thấp, nhưng liều cao có thể gây rối loạn tiêu hóa, bao gồm tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn và nôn. Chứng đau nửa đầu có thể xảy ra với liều 6 gam vitamin C mỗi ngày.
• Vitamin B3 (niaxin). Khi được sử dụng ở dạng axit nicotinic, niacin có thể dẫn đến huyết áp cao, đau bụng, suy giảm thị lực và tổn thương gan khi tiêu thụ với liều lượng cao từ 1–3 gam mỗi ngày.
• Vitamin B6 (pyridoxin). Việc tiêu thụ quá nhiều B6 trong thời gian dài có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng về thần kinh, tổn thương da, nhạy cảm với ánh sáng, buồn nôn và ợ chua, triệu chứng này xảy ra khi hấp thụ 1-6 gam mỗi ngày.
• Vitamin B9 (folate). Dùng quá nhiều folate hoặc axit folic ở dạng bổ sung có thể ảnh hưởng đến chức năng tâm thần, tác động tiêu cực đến hệ thống miễn dịch và che đậy sự thiếu hụt vitamin B12 nghiêm trọng.

Lưu ý rằng đây là những tác dụng phụ mà người khỏe mạnh có thể gặp phải khi dùng liều lượng lớn các loại vitamin này. Những người có bệnh lý có thể bị phản ứng thậm chí nghiêm trọng hơn khi dùng quá nhiều vitamin.

Ví dụ, mặc dù vitamin C không có khả năng gây độc ở người khỏe mạnh, nhưng nó có thể dẫn đến tổn thương mô và những bất thường về tim gây tử vong ở những người mắc bệnh hemochromatosis, một chứng rối loạn dự trữ sắt.

Tác dụng phụ liên quan đến việc tiêu thụ quá nhiều vitamin tan trong chất béo

Vì các vitamin tan trong chất béo có thể tích tụ trong các mô của cơ thể bạn nên chúng có thể gây hại nhiều hơn khi dùng với liều lượng cao, đặc biệt là trong thời gian dài.

Ngoài vitamin K có khả năng gây độc thấp, ba loại vitamin tan trong chất béo còn lại đều có ngưỡng mức hấp thu tối đa do chúng có khả năng gây hại ở liều lượng cao.

Dưới đây là một số tác dụng phụ liên quan đến việc tiêu thụ quá nhiều vitamin tan trong chất béo:

• Vitamin A. Mặc dù ngộ độc vitamin A, hay chứng thừa vitamin A có thể xảy ra do ăn thực phẩm giàu vitamin A, nhưng nó chủ yếu liên quan đến dùng chất bổ sung. Các triệu chứng bao gồm buồn nôn, tăng áp lực nội sọ, hôn mê và thậm chí tử vong.
• Vitamin D. Độc tính từ việc bổ sung vitamin D liều cao có thể dẫn đến các triệu chứng nguy hiểm, bao gồm sụt cân, chán ăn và nhịp tim không đều. Nó cũng có thể làm tăng nồng độ canxi trong máu, có thể dẫn đến tổn thương nội tạng.
• Vitamin E. Bổ sung vitamin E liều cao có thể cản trở quá trình đông máu, gây xuất huyết và dẫn đến đột quỵ do xuất huyết não.
• Mặc dù vitamin K có khả năng gây độc thấp nhưng nó có thể tương tác với một số loại thuốc, chẳng hạn như warfarin và thuốc kháng sinh.

Uống quá nhiều vitamin có gây chết người?

Mặc dù trường hợp tử vong do dùng quá liều vitamin là cực kỳ hiếm, nhưng đã có báo cáo về các trường hợp tử vong liên quan đến ngộ độc vitamin.

Ví dụ, chứng thừa vitamin A có thể do uống một liều lớn hơn 200 mg vitamin A, hoặc sử dụng kéo dài hơn 10 lần lượng khuyến cáo hàng ngày. Ngộ độc vitamin A có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như tăng áp lực dịch não tủy, hôn mê và tổn thương nội tạng có thể gây tử vong. Ngoài ra, dùng liều lớn vitamin D - hơn 50.000 IU mỗi ngày - trong thời gian dài có thể dẫn đến nồng độ canxi trong máu cao (tăng canxi máu), có thể dẫn đến tử vong.

Tương tự như vậy, dùng quá liều các loại vitamin khác có thể gây ra các tác dụng phụ có thể gây tử vong, chẳng hạn như tổn thương gan. Một báo cáo trường hợp cho thấy dùng liều rất cao trên 5 gam niacin giải phóng kéo dài có thể dẫn đến nhiễm toan chuyển hóa, tích tụ axit trong dịch cơ thể cũng như suy gan cấp tính — cả hai đều có thể gây tử vong.

Hãy nhớ rằng những tác dụng phụ có khả năng gây chết người này có liên quan đến việc dùng vitamin với liều lượng đặc biệt cao. Mặc dù vậy, luôn phải thận trọng khi tiêu thụ bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào.

Cách uống vitamin an toàn

Cách tốt nhất để có được các chất dinh dưỡng bạn cần là tiêu thụ một chế độ ăn uống đầy đủ. Tuy nhiên, nhiều người vẫn cần bổ sung vitamin vì nhiều lý do.

Tuổi tác, rối loạn di truyền, điều kiện y tế và chế độ ăn uống là tất cả các yếu tố có thể làm tăng nhu cầu đối với một số chất dinh dưỡng.

May mắn thay, vitamin thường an toàn miễn là chúng được sử dụng một cách đúng đắn. Do độc tính tiềm ẩn, không nên tiêu thụ nhiều hơn mức hấp thụ tối đa đối với các chất dinh dưỡng được liệt kê ở trên.

Hãy nhớ rằng trong một số trường hợp nhất định, bác sỹ có thể khuyên bạn nên dùng nhiều hơn mức hấp thu tối đa đối với một số chất dinh dưỡng để khắc phục tình trạng thiếu hụt. Ví dụ, sự thiếu hụt vitamin D thường được điều trị bằng cách tiêm hoặc bổ sung vitamin D liều cao cung cấp hơn 50.000 IU vitamin D, nhiều hơn mức hấp thu tối đa.

Mặc dù hầu hết các chai thực phẩm bổ sung đều đưa ra các khuyến nghị về lượng vitamin cần dùng mỗi ngày, nhưng nhu cầu có thể khác nhau ở mỗi người. Nếu bạn có thắc mắc về liều lượng vitamin, tốt nhất nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ.

Kết luận

Mặc dù nhiều người sử dụng các chất bổ sung vitamin một cách an toàn hàng ngày, nhưng có thể dùng liều quá cao dẫn đến tác dụng phụ bất lợi.

Dùng quá liều một số loại vitamin có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và trong một số trường hợp hiếm gặp, thậm chí tử vong.

Vì những lý do này, điều quan trọng là phải sử dụng vitamin một cách có trách nhiệm và tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế đáng tin cậy nếu bạn có thắc mắc về liều lượng thích hợp.

Hãy đến với Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để được chuyên gia tư vấn chế độ ăn khoa học và sinh hoạt hợp lý để giúp cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé! Đặt lịch khám TẠI ĐÂY hoặc liên hệ Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678

BS. Đoàn Hồng - Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM

Theo Verywell Health